DUYGU ERDOĞAN – Kiralarla yarışan site aidatları, asgari ücret zammı ardından yeniden ocak ayında gündeme oturdu. Bu açıdan aidat fiyatlarında zam ayı olan ocakta beklenmeyen artışlar dikkat çekti. Çoğu sitede oturanlar iki katına çıkan ödemeler, bazı sitelerde ise üç katına çıkan fiyatlarla karşılaştılar. Aidat çıkmazı, son iki yıldır yüksek kira artışlarıyla birlikte şehir içinde taşınma grafiğini şekillendiren unsurların da başında geliyor. Daha merkezde ya da yeni sitelerde oturanlar, tercihlerini şehrin daha çeperindeki eski siteler ya da apartmanlardan yana yapıyor. Sektör uzmanları, kira fiyatlarındaki artışın durmadan devam ettiğini belirtirken, bu ortamda neredeyse kira seviyesine gelen aidatların da konut tercihlerinde köklü değişimler getirdiğini belirtiyor.
Gündeme de yansıyan bu gelişmelerin sonucu olarak bazı site sakinlerinin aidat artışlarına karşı toplu açıklamalar yaptığı, davalar açıldığı görüldü. Sorunun son yıllarda fiyat artışlarıyla birlikte kökleşmesi ardından Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı da devreye girdi. Bakanlıkta kurulan birim ile site yönetimindeki boşlukların giderilmesi, sorunların azaltılması yönünde önemli bir adım atıldığına dikkat çekildi.
İstanbul’da Beylikdüzü’nde havuz gibi yüklü giderleri olmayan, sadece ortak alan ödemeleri yapılan bir sitede daha önce 350 lira olan aylık ödeme 800 lirayı aştı.
Ev ya da iş değişiyor
İstanbul Ticaret Odası (İTO) Gayrimenkul Komitesi Başkan Yardımcısı ve Lüks Gayrimenkul Uzmanı Sühran Aras, son birkaç yıldır gayrimenkul sektöründe satılık ve kiralıkta karşılaşılan yüksek fiyatlara ek olarak çok hızlı artan aidat ödemelerinin de büyük sorun haline geldiğini söyledi. Yüzde 100’ün çok üzerinde zamlarla karşılaştıklarını anlatan Aras, bir örnekle şu değerlendirmeyi yaptı:
“İstanbul Bağdat Caddesi’nde sahil hattında bir sitede kirası 55 bin lira olan kişinin aidatı 8 bin liraydı. Bu bile çok fazla iken şimdi 18-20 bin liraya çıkması hesaplanıyor. Zaten kiralar bu durumda iken aidatları karşılamak çok zor. Bir taraftan da bu hat üzerinde evleri olanlar genelde çok eskiden almış, şimdi emekli insanlar. Evleri kendilerinin ama aidatı ödemek çok zor olduğu için onlar da taşınıyor. Tamamen şehrin dışına yönelik bir taşınma hareketi var. Genellikle Kartal, Pendik, Sancaktepe’ye gidiyorlar. Bu ilçelerde de belirli standarttaki sitelerde fiyatlar çok yükseldi. Ödenebilecek durumu geçti.”
Bölgede apartman olarak hizmet alan binalarda kesintilere de gidildiğini anlatan Aras, “Bağdat Caddesi’nde 24 saat güvenliği olan, bahçe hizmeti alan, genel temizlik hizmeti alan binalar var. Artık bunları tercih etmeyenlerin sayısı artıyor, yerine kamera takıyorlar. Böyle bir küçülme de kendini gösteriyor” diye konuştu.
SİTE YÖNETİMİ VE AİDAT KONUSUNDA BİLMENİZ GEREKENLER
– Kat maliklerinden her biri aralarında başka türlü anlaşma olmadıkça eşit olarak ya da arsa payı oranında katılım olabilir.
– Kat malikleri ortak yer veya tesisler üzerindeki kullanma hakkından vazgeçmek veya kendi bağımsız bölümünün durumu dolayısıyla bunlardan faydalanmaya lüzum ve ihtiyaç bulunmadığını ileri sürmek suretiyle bu gider ve avans payını ödemekten kaçınamaz.
– Gider payını ödemeyen kat maliki hakkında, diğer kat maliklerinden her biri veya yönetici tarafından, yönetim planına, Kat Mülkiyeti Kanunu’na ve genel hükümlere göre dava açılabilir, icra takibi yapılabilir.
– Gider payının tamamını ödemeyen kat maliki ödemede geciktiği günler için aylık yüzde 5 hesabıyla gecikme tazminatı ödemekle yükümlüdür.
İtiraz hakkı bulunuyor
Sitelerde/apartmanlarda kat malikleri kurulu, yılda bir defadan az olmamak üzere yönetim planında gösterilen zamanlarda, böyle bir zaman gösterilmemişse her takvim yılının ilk ayı içinde toplanıyor. Yıllık aidat zamları da bu toplantılarda gündeme getiriliyor ve karara bağlanıyor. Sürpriz artışlarla karşılaşmamak için bu toplantılara katılmak ve oy kullanmak önem arz ediyor. Toplantıya katılamayanlar, vekil de atayabiliyor.
Kat malikleri kurulunca verilen kararlar aleyhine, kurul toplantısına katılan ancak karşı oy kullanan her kat maliki karar tarihinden başlayarak bir ay içinde, toplantıya katılmayan her kat maliki kararı öğrenmesinden başlayarak bir ay içinde ve genel kurul davetiyesi eline ulaşmayanlar altı ay içinde sulh mahkemesine iptal davası açabilir.
‘Bağımsız bir denetim lazım’
Tüketiciyi Koruma Derneği (TÜKODER) Genel Başkanı Aziz Koçal, konunun bir tüketici sorunundan öte bir hukuk problemi olduğunu hatırlatırken, site yönetimlerinde sistemin şirketler aracılığıyla bir rant kapısı haline gelip gelmediğinin kontrolüne dikkat çekti. Bu alandaki boşlukların giderilip yasal düzenlemesinin yeniden ele alınması gerektiğini anlatan Koçal, “Gelirler giderler tarafında sıkı bir denetime ihtiyaç var. Ancak sitelerde denetim kurulları da zaten yönetim tarafından oluşturuluyor. Yani bunun da güvenli olduğu kesin değil. Gerçek anlamda mağduriyetleri önlemek, yargıyı meşgul etmemek için bu sistemi bir zapturapt altına almak lazım. Dışarıdan bağımsız denetimlerle bu güven oluşturulmalı” dedi. Diğer yandan sitelerde herkes tarafından kullanılmayan fazla donatı alanlarına dikkat çeken Koçal, “Mesela havuz. Tüm sitenin en fazla yüzde 10’u faydalanıyordur. ‘Sen de faydalan’ denilebilir ama zaten böyle bir kapasitesi yok. Bu gibi ortak alan dışındaki giderlerin kullanandan kesilebileceği bir sistem de oluşturulabilir” diye konuştu.
Yarın: Uzmanından yönetim detayları ve haklarınız…